Jak wygląda kleszcz? Chcesz się pewnie dowiedzieć bo wszyscy mówią że jest taki groźny i niebezpieczny. Że przenosi groźne choroby a od jego ugryzienia można zostać kaleką a nawet umrzeć.
Nigdy go nie widziałeś?
Czy faktycznie należy bać się kleszczy?
Zastanawiasz się czy to czego dowiadujesz się w mediach jest słuszne?
A może to kolejna niepotwierdzona w faktach plotka?

Postaramy się to zobrazować i przytoczyć najważniejsze informacje o samych kleszczach, skąd się biorą oraz kto jest najbardziej narażony na ich ukąszenia i jakie mogą być tego konsekwencje.

Przeczytaj uważnie, zapoznaj się z naszą galerią i dowiedz się  jak się chronić.

Wygląd kleszcza
Kleszcz to rodzaj pajęczaka o workowatym ciele należący do podgromady roztoczy ixodes o długości ok 3-8mm. Jako larwy mają jedynie 3 pary odnóży, zaś jako osobniki dorosłe 4 pary czyli 8 odnóży.
Jest to cecha wszystkich pajęczaków. Dzięki tej prostej zasadzie najłatwiej je odróżniać od owadów.

Kleszcze są największymi roztoczami należącymi do pajęczaków, i obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców lądowych.
Głowa, tułów i odwłok tworzą zwartą budowę a segmentacja ciała jest niewidoczna. Ciało składa się ze specyficznych dla roztoczy części tzw. idiosomów i gnatosomów. Wyposażone w narząd gębowy ze szczękoczułkami chelicer, służącymi do przecinania skóry żywiciela, środkowej kłujki hypostomu uzbrojonej w zakrzywione zęby którymi kleszcz zakotwicza się w ciele ofiary, oraz pary nogogłaszczek czuciowych pedipalp. Idiosoma jest membranowata lub skurzasta i czasem pokryta tarczką sactum. Występuje jedna para plamek ocznych umiejscowionych w pobliżu odnóży.

fot. kleszcz na elewacji budynku

Jak wygląda kleszcz?

Istnieją dwie główne rodziny kleszczy. Kleszcze twarde Ixdidae, oraz kleszcze miękkie argasidae.

Miejsca występowania
Istnieje ponad 850 gatunków kleszczy. Wszystkie z nich są krwiopijnymi pasożytami głównie ssaków i ptaków, lecz czasem również gadów i płazów. Kleszcz potrafi przeżyć długie okresy bez pożywienia, co jest bardzo przydatne w razie ograniczonej liczby żywicieli. Okresy życia bez żywiciela w zależności od gatunku wacha się między 3-21 miesiący. Gatunek Argas reflexus czyli Obrzeżek gołębień może przetrwać bez pożywienia przynajmniej 5 lat.

Kleszcz do wylęgu wymaga wilgotności względnej wyższej niż 80%. Warunki takie można znaleźć w ściółce leśnej lasów liściastych i iglastych o wystarczającej ilości opadów. Kleszcze można obecnie spotkać w zasadzie w każdym najmniejszym parku czy przydomowym ogrodzie. Problem kleszczy nie dotyczy już tylko osób ściśle związanych z leśnictwem czy mieszkających na wsiach, lecz także ludzi zamieszkujących duże aglomeracje miejskie, jednakże kleszcze lęgną się przede wszystkim w skupiskach dzikich zwierząt.
Do jego żywicieli należą: gryzonie, owce, zwierzyna płowa, lisy, jeże, no i ptaki które wraz z migracją transportują kleszcze.

W Polsce występuje 19 gatunków kleszczy (źródła podaja 19-21), w tym 3 gatunki obrzeżków i 16 gatunków kleszczy właściwych.

Kleszcz i jego znaczenie jako szkodnika
Potrzeba żywienia się krwią czyni z kleszczy ważne szkodniki ze względu na dokuczliwość, utratę krwi u żywiciela oraz możliwość przenoszenia chorób.  Ukłucia kleszczy same w sobie nie są groźne. Składniki przeciwzakrzepowe zawarte w ich ślinie tzw. antykoagulanty moga jednak prowadzić do krwotoków. Silne infestacje kleszcza A. reflexus mogą powodować śmierć gołębi w wyniku utraty krwi. Ukłucia są szczególnie groźne gdy towarzyszy im podrażnienie lub ranki zostaną zakażone.
Kleszcz kłujący człowieka: I. ricinus

Przykłady chorób odkleszczowych spotykanych w Europie

• Choroby wirusowe: Kleszczowe zapalenie mózgu, choroba skokowa owiec.
• Choroby powodowane przez riketsje: Gorączka plamista
• Choroby powodowane przez krętki: Bolerioza

Co ciekawe, same kleszcze nie są podatne na przenoszony patogen.

Zwalczanie kleszczy w ogrodzie. Jakie środki wybrać?
Metoda zwalczania kleszczy zależy od gatunku i jego rozmieszczenia. Infestacje kleszczy Ixdidae poza pomieszczeniami można stwierdzić, przeciągając jasną kosmatą tkaninę po podejrzanej roślinności. Powinny się na niej pojawić ciemne punkciki larw, nimf i dorosłych osobników.

Osoby pracujące na zewnątrz w rejonach podejrzanych powinny nosić odpowiednią odzież ochronną oraz stosować odpowiednie repellenty - środki odstraszające.
Popularne i skuteczne substancje wykorzystywane w ww środkach: deet, Ir3535, pyretryna, ikarydyna.

Kleszcz inny niż pozostałe.
Specyficznym gatunkiem kleszcza jest Obrzeżek gołębi, a w zasadzie - gołębień Argas reflexus, którego ciało ma szaro kawowy kolor i długość ok 4 mm. Wąska krawędź wokół idiosomy jest lekko wywinięta do góry, z charakterystycznymi prążkami na jej brzegach. Mocno spłaszczona budowa umożliwiająca chowanie się w najciaszniejsze szczeliny, a także charakterystyczny wyraźnie zauważalny rysunek przypominający ślady pozostawione przez kornika drukarza w drzewie, pozwalają dość łatwo go rozpoznać spośród innych pasożytów.
Obrzeżek gołębień, nie bez powodu kojarzy nam się z gołębiem. Jest to kleszcz którego środowiskiem jest obecność ptaków. Ten rodzaj kleszcza jest szczególnie dokuczliwy, a zarazem bardzo niebezpieczny zarówno dla ptactwa, a w momencie zawleczenia go przez gołębie na poddasza domów i strychów, również dla człowieka. Aktywność jego wzrasta gdy dane miejsce opuszczą ptaki. Zwalczanie obrzeżka jest bardzo trudne nawet dla profesjonalnych ekip zajmujących się dezynsekcją. Więcej o samym obrzeżku - link

fot.ERPOL